PortalGuarani.com
Inicio El Portal El Paraguay Contáctos Seguinos: Facebook - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani
MARÍA STELLA CÁCERES A.

  PREPARACIÓN DE LAS PLANTAS MEDICINALES


PREPARACIÓN DE LAS PLANTAS MEDICINALES
PREPARACIÓN DE LAS PLANTAS MEDICINALES
 
POHÂ ÑANA MBOSAKO’I REHEGUA
 
 
El uso adecuado de las plantas medicinales, a excepción de las venenosas, no perjudica el organismo, por el contrario, lo beneficia purificándolo y curándolo.
 
Ojeporu ramo pohâ ñana hekópe, ndojapo vaíri ñande retére, ndaha’éirô umi veneno oguerekóva; ou porâ uvei chupe, omopotî ha omonguera.


El éxito en la cura mediante las propiedades medicinales de las plantas depende de su uso correcto y persistente. La perseverancia en el tratamiento, es la clave para obtener los resultados anhelados.

Oporomonguera haguâ pohâ ñana ojeporu va’erâ hekópe ha ndojehejarei va’erâi. Pe pohâ jeporu ndopytava’erâi tapére, upéicharô oneguahêta oñeguahêsehápe.


Un obstáculo que a veces impide el éxito esperado en el tratamiento por medio de las plantas medicinales, es que la persona, cuando ya se siente mejor, lo abandona antes de alcanzar una cura total. Por eso, repetimos que el secreto de la cura reside en el uso adecuado, perseverante y prolongado de las plantas medicinales.

Heta jevy peteî tapicha oñeñandu poramivévo ohejáma pe pohâ okueraite mboyve; péva ha’e peteî pa’â noguahêi haguâ hu’âme pe pohâ ñana jeporu. Upévare, ja’e jey, omonguera porâ haguâ, ojeporu va’erâ hekópe, opyta’ÿre tapeku’ápe ha ipukukue tekotevêva.


Las hierbas curativas pueden ser aplicadas de diversas maneras, y es muy importante que toda persona que pretende adoptar este sistema de curación, conozca bien los distintos modos de aplicación.

Heta hendáicha ikatu ojeporu pohâ ñana; upévare tekotevê oikuaa porâ umíva mayma tapicha oiporuséva ko’â pohâ.



A continuación, presentamos las diversas formas de preparación de las plantas medicinales:

Ko’ápe ñamboysýi mba’éichapa ñambosako’i kuaa umi pohâ ñana:
 
 
 
TÉS
 
UMI TÉ REHEGUA
 
Un té se puede preparar de varias maneras:

Peteî té oñembosako’i kuaa heta hendáicha:

Como tisana: Colocar agua a hervir, cuando está en ebullición agregar las hierbas. Tapar el recipiente y dejar hervir por unos cinco minutos más y se retira del fuego. Dejar por unos cinco minutos bien tapado, colar y servir.

Hykuesêva: Ñambyaku y ha oñepyrûvo opupu jaity pype pe pohâ. Jatapa pe hyru ha jaheja topupu cinco minuto pukukue ha upéi ñanohê tatágui. Jaheja upéicha cinco minuto tojetapa porâ, upéi ñambogua ha ja’u.

Por infusión: Colocar agua hirviendo sobre las hojas y flores en una vasija y dejarlas reposar bien tapadas, durante diez minutos. Los tallos y raíces deben ser cortados en pedazos pequeños, luego agregar el agua hirviendo, tapar y después de veinte o treinta minutos servir.

Jaitykuáva: Ñamoî ytaku opupúva hogue ha ipotykue ári peteî mba’yrúpe ha jaheja topytu’u, diez minuto pukukue. Umi hakâ ha hapokue oñekytî sa’i sa’iva’erâ, upéi ñamoî pe ytaku opupúva, jatapa ha amo veinte térâ treinta minuto haguépe ja’u.

Por decocción: Colocar en un recipiente las hojas, flores o partes tiernas y hervir por cinco a diez minutos. Para las raíces, cáscaras y tallos, cortar en pedazos pequeños y hervir durante quince a treinta minutos. Al sacar el recipiente del fuego se debe conservar tapado por algunos minutos más. Colar y servir.

Ojýva ytakúpe: Ñamoî peteî mba’yrúpe hogue, ipoty térâ hokykue ha ñambopupu cinco a diez minuto. Umi hapo, ipire ha hakângue, ñaikytî sa’i sa’i ha ñambopupu quince a veinte minuto pukukue. Ñanohêvo pe mba’yru tatágui, jahejava’erâ tapado algunos minutos pukukue. Upéi ñambogua ha ja’u.

Por maceración: Remojar las hierbas en agua fría de diez a veinticuatro horas, según las partes empleadas del vegetal. Las flores, hojas, semillas o partes tiernas entre diez y doce horas; los tallos, cáscaras y raíces blandas, se pican y se dejan de dieciséis a veinticuatro horas. Luego colar y servir. Este método de la maceración ofrece la ventaja de que las sales minerales y las vitaminas son mejor aprovechadas. La maceración también puede realizarse en alcohol, vino o aceite.

Oñemachaka ha oñemohu’ûva: Ñamboykue umi pohâ y ro’ysâme diez a 24 hora pukukue, según mba’e pártepa jaiporu. Ipotykue, hogue, ha’ÿingue térâ umi ikyrýiva, diez a doce hora; hakângue, ipire ha hapokue hu’ûva, ñambyesa’i ha jaheja de 16 a 24 hora. Upéi ñambogua ha ja’u. Ko ñemachaka ha ñemohu’û ou porâ umi juky ha vitamina oîva pype ojeporu porâve haguâ. Pe ñechamaka ha ñemohu’û ojejapo kuaa avei alcohol, vino térâ acéitepe.
 
 
 
CONSEJOS MUY IMPORTANTES
 
IPORÂITEREÍVA JAIKUAA
 
 
.
Como las raíces, tallos y cáscaras requieren más tiempo que las hojas, es recomendable guardarlas en forma separada.

Umi hapo, hakâ ha i’pirekue, oikotevêgui tiempo pukuve umi hoguekuégui, iporâ ñañongatu aparte.


De igual manera, la preparación del té debe ser hecha por separado, ya que hojas y flores no se cocinan junto con los tallos y raíces.

Upéichante avei, pe té oñembosako’iva’erâ ha’eno’eño jáke hoguekue ha ipotykue noñembojyi umi hakângue ha hapokue ndive.


Los tés de hierbas, por lo general, deben ser tomados por la mañana en ayunas, o por la noche antes de acostarse.

Umi té pohâ ñanaguigua oje’u va’erâ, ikatúma guive, pyhareve en ayuna, térâ pyhare ñañeno mboyve.


Cuando es tomado por tragos o cucharadas, de hora en hora, produce muy buen efecto.

Oje’u ramo por trago térâ por cucharada, de hora en hora, ome’ê resultado porâ.


Para preparar los tés, nunca debe usarse utensilios de mental oxidable. La misma precaución hay que tomar en la preparación de frutas o verduras.

Ñambosako’i haguâ té, ndojeporu va’erâi araka’eve tembiporu iñerrúmbeva. Upéichante avei ñambosako’ívo yva ha ka’avoguigua.


No se deben endulzar los tés con azúcar, pues lo mejor es tomarlos natural, sin embargo, el que desee endulzarlos, debe hacerlo con miel, que también es un agente curativo.

Umi té nañamohe’ê va’erâi asukápe; iporâve ja’u ramo upéicha, ha katu oîro omohe’êséva, ikatu omo’î pype eíra, oporomongueráva avei.


Para resfríos, catarros, afecciones de la garganta y del pecho, obstrucciones y calambres, y para disolver mucosidades, así como para calentar el cuerpo y provocar sudor, se toman tés calientes.

Umi té aku ou porâ tîpa’â ha tîsyrýpe, ahy’o rasy ha pyti’a jejopýpe, tete jehýi ha apápe; avei ñamongu’e haguâ ambýu kuéra, ñambyaku haguâ ñande rete ha osê haguâ ty’ái.


Los tés de un día para otro fermentan. Razón por la cual se debe preparar diariamente la porción necesaria y nada más.

Umi té peteî árapegua haguynóma ko’êro guarâ. Upévare ñambosako’i va’erâ ko’êreíre upe jaiporútavante voi.
 
 
 
JUGOS
 
HYKUERE
 
Si los tés son beneficiosos, los jugos crudos de las hierbas lo son todavía más. La estación del año o el lugar en que vivimos muchas veces, sólo nos permite obtenerlas en cantidad abundante en estado seco, sin embargo, siempre que sea posible, debemos usarlas frescas.

El jugo se obtiene fácilmente triturando las hierbas con un mortero, se colocan en un paño limpio y se exprime. Generalmente se toma frío, pudiéndose utilizar el jugo así recogido o bien agregándole agua.

Umi té ojapo porâ ramo ñande rehe, ojapo porâvéntema umi pohâ ñana rykuere ojy’ÿre. Iporâve jaiporu ramo ipyahu reheve umi pohâ ñana, ikatúma guive, jepémo py’ÿive ipirukue mante jareko hetave. Pe hykuere jareko haguâ, ndahasyive jajosórô angu’ápe, upéi ñamoî peteî ao potîme ha ñañami. Iporâve ja’úrô ho’ysa, pe hykuere osê haguéicha térâ ñamoî y hendive.
 
 
 
BAÑOS
 
JAHURÂ
 
Las hierbas también se aplican en forma externa con buenos resultados, en forma de baños. Por la palabra “baños”, nos referimos a los baños calientes, baños fríos, baños de asiento, baños de tronco, baños vitales, pediluvios y baños de vapor.

Pohâ ñana jaiporu avei ñande retére, okáguio jajahúvo ipype. Jejahu ja’érô ko’ápe, ñañe’ê hina hakúva rehe, ha avei ho’ysâva, jaguapyhapegua, de tronco, vital hérava, pediluvio ha otimbóva.
 
 
 
CATAPLASMAS
 
PIRE ARIGUA
 
 
Las cataplasmas tienen efecto calmante sobre: hinchazones, neuralgias, contusiones, reumatismo, gota, furúnculos y supuraciones entre otros. En la preparación de las cataplasmas no se deben usar cucharas de metal oxidable, porque pueden provocar envenenamiento si permanecen mucho tiempo en la masa. Se preparan de varias formas:

Umi cataplasma omombytu’u oñemoîrô pe hasyhápe: irurúva, akârasýpe, oñehungáva, kangue rasy, ruru vai, ikurúva ha ipéuva, hamba’e. Ñambosako’ikuévo umi cataplasma ndajaiporu va’erâi cuchara metalguigua ikatúva iñerrumbre, ikatúgui oguerova veneno oî are ramo pe másape. Heta hendáicha oñembosako’i kuaa:
.
Hierbas frescas, al natural: Aplicar directamente a la parte dolorida, hinchada oherida.

Pohâ ñana pyahu, oîhaichaite: Ñamoî directamente pe hasyhápe, iruru térâ oñembyaihápe.

Hierbas secas, en saquitos, frías o calientes: Según el caso, usar para calambres, neuralgias, dolores de oídos, etc.

Pohâ ñana ikâpyre, vosa’ípe, ho’ysâva térâ hakúva: Ojeporu apápe, tete rasýpe, apysa rasýpe, hamba’e.

En forma de pasta: Macerar las plantas, formando una pasta que se coloca sobre el lugar dolorido, directamente o entre dos paños. Cuando no se tiene hierbas frescas para este fin, usar hierbas secas. En este caso, echar agua hirviendo sobre las hierbas, en la cantidad necesaria para formar una pasta.

Ojehe’a ha oñeamasáva: Ñamohu’û umi pohâ ñana, jajapo chugui peteî pasta ha ñamoî pe hasýhápe, directamente térâ mokôi ao mbytépe. Ndajarekói ramo pohâ ñana ipyahúva, ikatu jaiporu isékova. Ko cásope ñamoî y opupúva hi’ári, hetakuépe tekotevê háicha oiko haguâ upe pasta.

Compresas: Usar paños bien limpios, preferiblemente delgados. Cocinar las hierbas en dosis fuertes, usando para un litro de agua, dos o tres veces más de hierbas que para un té. Colar. Sumergir el paño, retirar, torcer bien y aplicar sobre la zona dolorida.

Ao hykuéva: Jaiporu ao ipotî porâva, iporâve ipererî ramo. Ñambojy pe pohâ, mbarete porâ; un lítro ýpe ñamoî mokôi térâ mbohapy jevy hetave té peguarâgui. Ñambogua. Ñamoinge pype pe ao, ñanohê, jaipoka porâ ha ñamoî pe hasyhápe.
 
 
 
 
UNGÜENTOS
 
JEPICHYRÂ
 
Triturar hierbas frescas con un mortero ó con la máquina de moler. Mezclar el jugo que se obtiene con manteca vegetal, de coco o de maní. Calentar sobre el fuego hasta que se derrita. Se puede añadir un poco de cera de abeja, para formar un ungüento más espeso.

Ñamongu’i umi pohâ ñana ipyahúva peteî angu’ápe térâ peteî máquina omongu’ívape. Hykuere osêva ñambojehe’a manteca vegetal ndive, mbokaja térâ manduviguigua. Ñambyaku tata ári hyku peve. Ñamoî kuaa hendive michîmi káva la reina araity, oiko haguâ chugui peteî ñandy hypy’ûvéva.
 
 
 
GÁRGARAS
 
AHY’OHEIRÂ
 
Preparar un té de hierbas medicinales, por decocción. Enjuagar bien la garganta, mediante gárgaras, varias veces al día, preferentemente por la mañana al levantarse, y por la noche antes de acostarse.

Ñambosako’i peteî té pohâ ñanaguigua, ojypyre. Jaje’ahy’ohéi porâ, heta jevy peteî árape; iporâve pyhareve ñapu’âvo, ha pyhare ñañeno mboyve.
 
 
 
INHALACIONES
 
PYTUHÊ RUPIGUA
 
Colocar hierbas en una vasija con agua y hervir. Cuando está el agua en plena ebullición, aprovechar el vapor aspirándolo, para ello se debe cubrir la cabeza con una toalla o frazada.

Ñamoî pohâ ñana peteî mba’yrúpe y ndive ha ñambopupu. Opupu jave hina pe y, jaiporu pe itimbokue; ñamoînge ñande pype ñane tî rupi; upevarâ ñañakâho’i va’erâ peteî toalla térâ frazádape.
 
 
 
ENEMAS O LAVATIVAS
 
TYEKUEPYHÉIRÂ
 
Preparar un té de hierbas medicinales. Colar bien e introducir por la vía anal, vaginal o uterina, según el caso, con un irrigador con cánula adecuada. De preferencia se debe inyectar el líquido después que el paciente ha evacuado u orinado.

Facilitar la retención, por algún tiempo, del líquido introducido, juntando y apretando bien las nalgas del paciente. Para ayudar aún más a la retención del líquido en el organismo, el paciente debe colocarse boca abajo si la operación es anal y de espaldas si es por otra vía.

Ñambosako’i peteî té pohâ ñañágui. Ñambogua porâ ojy rire. Ñamoinge ñande retépe yvýguio peteî y mondoha rupive. Iporâ ñamondo ramo pe líquido pe tapicha okuaru téra oîrire.

Ojoko va’erâ pe líquido hetepýpe un tiempo, ha upevarâ ojopy porâ ojuehe heviro’o. Oipytyvô haguâ pe líquido hi’areve haguâ hetepýpe, pe hasýva oñemoiva’erâ ovapývo, hapykuerupi oñemoirô chupe, ha ovayvávo ambue hendarupi ramo.
 
 
 
 
Proyecto Paraguay: Farmacopea Tradicional, Patrimonio Cultural y Estrategia de Desarrollo.
 
Fundación Celestina Pérez de Almada. Con el apoyo de
 
UNESCO - Oficina Regional de Ciencia y Tecnología para América Latina y el Caribe.
 
Investigación y MARÍA STELLA CÁCERES A.
 
Redacción: MARTA MACHAÍN SINGER
 
Traducción Castellano/ Guaraní: Arnaldo Gutiérrez Acosta
 
Asesoría Científica: Dra. María Teresa Saenz Rodríguez - Dra. María Dolores Giménez. Facultad de Farmacia, Universidad de Sevilla, España.
 
Asesoría Dionisio Gauto
 
Lingüística: Indalecio Riquelme
 
Diseño Gráfico: María Stella Cáceres A. - Marta Machaín Singer.
 
 
 
 
(Esperar unos segundos para descarga en el espacio - Libro digital/ PDF)
 

 

Biblioteca Virtual del PORTALGUARANI.COM

 

 

 

 

GALERÍA DE MITOS Y LEYENDAS DEL PARAGUAY

(Hacer click sobre la imagen)

 





Bibliotecas Virtuales donde se incluyó el Documento:
FOLKLORE,
FOLKLORE, TRADICIONES, MITOS Y LEYENDAS DEL P
REPÚBLICA
REPÚBLICA DEL PARAGUAY
IDIOMA
IDIOMA GUARANÍ - POESÍAS - MÚSICAS - ESTUDIOS...
BIBLIOTECA
BIBLIOTECA VIRTUAL DEL PORTALGUARANI.COM - LI



Leyenda:
Solo en exposición en museos y galerías
Solo en exposición en la web
Colección privada o del Artista
Catalogado en artes visuales o exposiciones realizadas
Venta directa
Obra Robada




Buscador PortalGuarani.com de Artistas y Autores Paraguayos

 

 

Portal Guarani © 2024
Todos los derechos reservados, Asunción - Paraguay
CEO Eduardo Pratt, Desarollador Ing. Gustavo Lezcano, Contenidos Lic.Rosanna López Vera

Logros y Reconocimientos del Portal
- Declarado de Interés Cultural Nacional
- Declarado de Interés Cultural Municipal
- Doble Ganador del WSA