PortalGuarani.com
Inicio El Portal El Paraguay Contáctos Seguinos: Facebook - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani
LILIAN SOSA
21 de Julio de 1954
 
LILIAN SOSA


Datos biográficos:

LILIAN SOSA, PRIMERA VOZ DE LA POESÍA ERÓTICA EN GUARANÍ

Lilian Sosa, Asunción 1954, sorprendió a los lectores de la poesía paraguaya en guaraní cuando en 1987 publicó en la Revista Ñemitỹ Nº 15 su poema titulado Hyku Jasy/ Se derrite la Luna. Es una obra que impactó en su momento y sigue impactando día tras día por ser el primer poema enteramente erótico escrito en guaraní paraguayo. Hyku Jasy describe con maestría cargada de emoción el acto sexual desde la perspectiva del sentimiento de la mujer. Este poema no tiene antecedentes en nuestra lengua propia. Salvo algunas obras de Ida Talavera que oficia de precursora en este género. Los poetas del siglo pasado se refirieron muy tangencialmente al sexo, siempre de modo sesgado o encubierto. Sin embargo, Lilian Sosa lo hace de modo directo, sin prejuicios y sin emitir juicio de valor alguno; simplemente describe el acto sexual para despertar en el lector sensaciones conocidas pero pocas veces descriptas o formuladas en palabras. No podemos decir que es un poema tierno porque no tiene nada de ternura si se entiende por tal un vocabulario sutil.  De la descripción surgen el fervor y la pasión puestos por la poeta en la obra, como ponen en el acto sexual los miembros de la pareja humana.

ESTILO LITERARIO

Lilian Sosa es una de esas poetas nacidas dentro de la nueva poesía, de la poesía de forma libre. Ella no usa metro, rima ni estrofa. Sus versos son cortos y libres; su discurso es continuo, descriptivo o narrativo según las circunstancias. Su oficio de poeta ejerce a través de la metáfora y la metonimia. Su lenguaje poético cabalga sobre el lenguaje lógico sin identificarse con él, salvo en determinados puntos precisos. Su erotismo es desprejuiciado, natural y sin ningún tipo de malicia. Lilian no  incita al erotismo ni  lo promueve; simplemente describe el inmemorial acto humano con el lenguaje mágico de la poesía.

OBRAS

Lilian Sosa publicó su primer poemario titulado: “HA KO’Ẽ SAPY’A/ Y DE PRONTO AMANECE”, en el año 2011, a través de Arandurã Editorial. Antes ha dado a conocer algunos de sus poemas a través de las revistas literarias.  Además de poeta activa en teatro y cine como actriz, y cultiva las artes plásticas.

Tadeo Zarratea, Abril de 2012

Fuente: http://mbatovi.blogspot.com/


HYKU JASY

Amo che pytasã guive

repoñy che apére;

ñehetũ paʼũme

rejupi mbeguekatumi,

ha pe tape kuʼáre

repyta sapyʼaite:

jasy kaʼaguy raity yképe

remonoʼõ eirete.

Reguãhẽségui pe jasy ñeʼã ruguápe

rejepovyvy yvága rembére,

remongaru kirirĩ,

reheréi yvu noʼõ,

ha pyʼa tarovápe

hendy kaʼaguy;

che pyambu,

ndeʼyʼuhéi,

rejehetepoka,

akãnundu otorore ñande pohéi

ha omondyky jasy ryku.

Pyʼaropupotápe

añandu repoñy,

rejupi che retére,

ha tatapỹicha

reike tytýi che pype:

opupu yvy,

oñemombe kuʼa,

pyahẽ,

pytuhẽ,

jukuʼa,

hendy kyreʼỹ;

py ryrýi,

akuruchĩ... ha

okapúvo kaneʼõ

itĩndy akãnundu.

Hyku jasy, hyku.

Ha hayvívo pytũmbype

omokambv haity.


MBORAYHU KORA

Oñemboty mbegue katu

ne mborayhu kora

che rete ñembyahýire.


Rohecha, roñandu,

ha guyra saitéicha

añemoĩ añapiʼã

kyhyje paʼũ me

ne mborayhu yva.

Aníntemo chejura

ha ita kotýpe

cheretejokua.


Angata rasy

nachemongevéi

yva reʼẽ,

che akãme ojere

ha oúrõ pe kéra

cheresañuãvo

ne raʼanga raẽvete

pyaʼe omoinge.


Ha upépe ndaipóri

kyhyje kyse

oikutuvaʼerã jejoko reko:

ñeñomi rakãgui

ha aipotágui che

aipo ʼo nde yva

che po rupiete.


Ha upéicha jey

jepiverõguáicha

oikóne ndehegui

iñongatupy.


KUNUʼŨ TYKY

Ne akã kunuʼũ

che pytiʼa aramboháre

ojeporeka,

ha opytuʼu haguã sapyʼaite

upépe opyta.

Ha upépe aipichykuévo

nde áva ambohape,

rojopy chejehe rohetũmba,

oañuãvo ne kũnuʼũ

ipoʼaitépa ko che pytiʼa.

Oĩnepa chéicha yaguaráva,

ombyaty kyrỹimbáva tory ha vyʼa.

Pyhare ruʼãgui

manduʼa ysapy osyry ha ogua;

ha ipahaitépe che ñeʼã ruguaitépe

oñembohupa,

oñemokúnuʼũ ha oñenóvo

mborayhu kaʼúgui opyta ikera.

Fuente: LA POESÍA GUARANÍ DEL SIGLO XX. Por TADEO ZARRATEA. Editorial SERVILIBRO. Dirección editorial: VIDALIA SÁNCHEZ. Asunción – Paraguay, Agosto 2013 (322 páginas)

 

 

 

LILIAN SOSA : Nacida en Asunción en 1954.

Poeta bilingüe y actriz. Sus poemas han sido difundidos en antologías y publicaciones nacionales y extranjeras.

Escribe asimismo cuentos y literatura para niños. Publicó su primer libro, titulado Ha ko’ẽsapy’a en 2011.

Como actriz, realizó trabajos en los campos del teatro y el cine. Se dedica asimismo a la plástica, firmando sus cuadros con el seudónimo de Talili.

 

         KERAMBI

 

Myatimóime

oñemombe kyre'ỹ.

Ñe'ẽ pehengue ryrýipe

heñói ñe'ẽguy.

Yvága ku'áre

ojekutu ko'ẽju,

ha hopevývo kuarahy

kotypýpe oñondive

ñembojaru miéme

pya'etéma roime.

Nde po saraki

yvytu reko

isỹi che retére

jeho ha jejúpe.

Ha ñeñua kambuchípe

angata ysapýma ono'o:

ñande ro'ópe hendypu,

py’apy,

kyhyje,

angekói,

ha pytũmbýpe

añuáma akãnundu.

 

Yvága ku'are

oñemohakamby ko'etĩ

ha, kotypýpe, ñe'ẽmbegue

oheréi kirirĩ rapo,

ha pyahẽ pyambu

ojopýre, oñondive,

ha ojoykére heñói kerambípe.

 

         ADORMILADOS

 

Acostados,

en un balanceo continuo,

una voz temblorosa y entrecortada

dio paso al susurro.

Mientras, la aurora

fregaba sus ansias en la

cintura del cielo,

con el sol adormilado.

Nosotros en el cuarto,

si cabe, cada vez más juntos,

de tan juntos, tan sólo uno.

Tus manos escurridizas,

corazón de viento ligero,

sobre mi cuerpo trajina,

cubriéndome.

 

Y desde el cántaro codiciado

el anhelo rezuma rocío,

el arrebato arrasa nuestros cuerpos,

hay angustia,

temor,

inquietud,

y en la penumbra

se cubre de ardor.

A horcajadas el amanecer

cabalga en la cintura del cielo.

 

Y en el cuarto,

el murmullo

va lamiendo las raíces del silencio.

Entonces el suspiro

camina adentro,

con él,

y junto a él

germina en el ensueño.

La traducción al castellano corresponde a la autora.

Fuente: ÑE’ẼRENDY, POESÍA GUARANÍ CONTEMPORÁNEA. EDICIÓN BILINGÜE. SELECCIÓN E INTRODUCCIÓN DE SUSY DELGADO. Grupo Editorial ATLAS, Asunción - Paraguay 2011. Espacio web: www.grupoeditorialatlas.com




Cantidad de Obras Registradas: 1
Para Acceder a cada Obra, por favor haga click en la imágen.




 

Buscador PortalGuarani.com de Artistas y Autores Paraguayos

 

 

Portal Guarani © 2024
Todos los derechos reservados, Asunción - Paraguay
CEO Eduardo Pratt, Desarollador Ing. Gustavo Lezcano, Contenidos Lic.Rosanna López Vera

Logros y Reconocimientos del Portal
- Declarado de Interés Cultural Nacional
- Declarado de Interés Cultural Municipal
- Doble Ganador del WSA