PortalGuarani.com
Inicio El Portal El Paraguay Contáctos Seguinos: Facebook - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani
TADEO ZARRATEA

  KARAJA OKE RAMO GUARE y OPURAHÉIVA HA OJEPOPETÉVA (Cuentos de TADEO ZARRATEA)


KARAJA OKE RAMO GUARE y OPURAHÉIVA HA OJEPOPETÉVA (Cuentos de TADEO ZARRATEA)

KARAJA OKE RAMO GUARE/ CARAYA DORMILÓN

y

OPURAHÉIVA HA OJEPOPETÉVA/ CANTANDO Y APLAUDIENDO

CUENTOS de TADEO ZARRATEA

 

 
 
 
KARAJA OKE RAMO GUARE
 
Ka’i ha Karaja ndaje oke kokue akãme, ko’ẽrõ oike haguãicha kokue ahénope. Hakúje upe pyhare ha Kirito rataindy hendy porã. Ko’ẽtĩ soro rupi ndaje opu’ã ára vai, okýtantema voi, ha Karaja naiñakỹséi eterei. Opu’ã oho he’i Ka’ípe:

-Epu’ãmína kompái ehecha pe ára, ko’ẽ mboyvéko okýta.

-Ndokýi chéne -he’i Ka’i-. Ñarambosa jepéne ãga avatiky, péicha jave ijára ndoúi kokuépe -ha kakuaa opuka.

Noĩporãi péva Karaja ku'áre ha oñetĩekýi osẽvo upégui oho oike ha’e yvyra kuápe, iñakãnguemínte onohĩ okẽme. Arasunu ha aravera omokõuka chupe ikũ.

Upéi tuicha oky ha ha’e he’i ipy’apýpe: "Opyta piko pe výro iñakỹ pe amárne, ajépango naiñakãi ko tapicha. Añei piko opi rire ndohokuaamo’ãi avatiky piári". Naiñakýi ni michĩ ha nipo ra’e opyta oke hatã.

Opáyvo otopa Ka’ípe peteĩ avatiky apesã ijati’ýre, ombosyry hína ijehegui ysapy, ha he’i chupe:

-Rejúma ra’e, kompái.

-Ajúma kompái, ha kóina kóva aromandu’ami va’ekue nde rehe -he’i chupe Ka’i.

- Hoo... mitã porã; ajépango ndekaria’yete che kompái, neakãporã ha ndepy’a marangatu.

-Heẽ, ha... aru kuri, ha’u aína ha upéi ha’e: "Marãtepa amombóta ko ipirekue, ikatúva ovale che kompái kochõra", ha aheja ndéve. Kóina - he’i ha omombo chupe avatiky ehpíga pirekue rei.


De: Ka’i Rembiasakue [Las aventuras de Ca’í]

(Asunción: RP Ediciones, 1994.

Traducción al castellano de NATALIA KRIVOSHEIN DE CANESE)




CARAYA DORMILON

Ca’í y Carayá una vez se durmieron cerca de una chacra para entrar al día siguiente a la plantación ajena. Hacía calor esa noche y brillaban lindas las estrellas. A la madrugada se puso feo el tiempo, iba a llover, y a carayá no le gustaba mojarse. Se levantó y le dijo a Ca’í:

-Levantate, compadre, y mirá un poco el tiempo, antes de amanecer va a llover.

-No ha de llover- dijo el monito. -Vamos a desayunar maíz tierno porque cuando el tiempo se pone así los dueños no vienen al maizal- y se rió con ganas.

No le pareció bien eso al otro mono, buscó dónde guarecerse y entró en el hueco de un árbol, sólo su cabecita salía afuera. Los truenos y relámpagos le hicieron tragarse la lengua.

Después llovió mucho y pensó: "Se habrá quedado ese sonso de Ca’í a mojarse en la lluvia, no tiene cabeza el compañero. ¿Acaso después que escampe no podía ir a buscar el choclo?". No se mojó ni un poquito y se quedó profundamente dormido.

Al despertarse lo encontró a Ca’í con un montón de choclo al hombro, sacudiéndose del cuerpo las gotas del rocío y le dijo:

-¿Ya viniste, compadre?

- Ya vine, y tomá esto que te traje para que veas que me acordé de

-Oh... buen muchacho, sos un gran amigo, mi compadre, inteligente y de gran corazón.

-Sí... estaba comiendo el maíz y después pensé: "Para qué voy a tirar estas cáscaras que pueden servirle de colchón a mi compadre", y las dejé para vos.

-Tomá - le dijo y le tiró las chalas de maíz vacías de granos.

De: Ka’i Rembiasakue [Las aventuras de Ca’í]

(Asunción: RP Ediciones, 1994.

Traducción al castellano de NATALIA KRIVOSHEIN DE CANESE)
 
 




OPURAHÉIVA HA OJEPOPETÉVA

Peteĩ jey Ka’i osẽ tembi’u reka. Oiko kuévo ka’aguýre ojuhu Karajápe ha oporandu ichupe:

-Mba’éiko rejapo reína, tyke’ýra.

-Ha péina aguapy apurahéi aína -he’i Karaja-. Ha ndéiko mba’e rejapo reikóni -ombojoapy.

-Aheka aikóni tembi’umi ambotavy haguã vare’ápe –ombohovái Ka’i.

-Iporã upéva, che ryvy. Ãga rejuhúrõkena ejumi jevy ko’árupi japurahéi -he’i chupe Karaja.

-Mba’érãiko, tyke’ýra -he’i ojerévo Ka’i- nde niko repurahéi porã voi ne’año. Tovéntena che taguapy takaru ha repuraheipávo tapu’ã tajepopete.


De: Ka’i Rembiasakue [Las aventuras de Ca’í]

(Asunción: RP Ediciones, 1994.

Traducción al castellano de NATALIA KRIVOSHEIN DE CANESE)


CANTANDO Y APLAUDIENDO

Salió un día Ca’í a buscar comida. Andando por el monte le encontró a Carayá y le preguntó:

-¿Qué andás haciendo, hermano?

-Y aquí estoy sentado cantando- dijo Carayá (*), -y ¿vos qué andás haciendo?

-Ando buscando un poco de comida, para engañar el estómago.

-Está bien eso, hermanito. Si encontrás algo, pasá de nuevo por acá y vamos a cantar- le dijo Carayá.

-Para qué, hermano- dijo el monito, -vos cantás demasiado bien solito. Dejá que yo me siente a comer y cuando vos termines de cantar me voy a levantar a aplaudir.


(*) Carayá (Karaya, en guaraní): Mono aullador

De: Ka’i Rembiasakue [Las aventuras de Ca’í]

(Asunción: RP Ediciones, 1994.

Traducción al castellano de NATALIA KRIVOSHEIN DE CANESE)


 
 
 

Fuente:



Intercontinental Editora, Asunción-Paraguay 1999.

De la página 441 a la 847.

Enlace a:

 
 
 
 
 
 

ENLACE INTERNO A ESPACIO DE VISITA RECOMENDADA

EL IDIOMA GUARANÍ, BIBLIOTECA VIRTUAL en PORTALGUARANI.COM


(Hacer click sobre la imagen)

 






Leyenda:
Solo en exposición en museos y galerías
Solo en exposición en la web
Colección privada o del Artista
Catalogado en artes visuales o exposiciones realizadas
Venta directa
Obra Robada




Buscador PortalGuarani.com de Artistas y Autores Paraguayos

 

 

Portal Guarani © 2024
Todos los derechos reservados, Asunción - Paraguay
CEO Eduardo Pratt, Desarollador Ing. Gustavo Lezcano, Contenidos Lic.Rosanna López Vera

Logros y Reconocimientos del Portal
- Declarado de Interés Cultural Nacional
- Declarado de Interés Cultural Municipal
- Doble Ganador del WSA